Data: 22 listopada 2023 (zakualizowano: 3 grudnia 2023) Kategorie: Blog, Zdrowie psa,
Mastocytoma to patologiczny rozrost komórek tucznych, przybierający najczęściej formę guza występującego w skórze właściwej lub tkance podskórnej. Ten rodzaj guza należy do najczęstszych nowotworów skóry u psów, niemal co piąty to guz z komórek tucznych, czyli mastocyt. I choć dowiedziono, że pojawia się na skutek destrukcyjnego oddziaływania substancji uwolnionych przez mastocyty, do tej pory nie ustalono jednoznacznie przyczyny choroby. Wiadomo jednak, że na częstotliwość występowania mastocytomy u psów mają wpływ predyspozycje rasowe oraz wiek czworonożnego pacjenta. Nowotwór pojawia się zazwyczaj na tułowiu, kończynach lub głowie psa. Ponieważ mastocytoma często ma postać złośliwą i ciężko ją odróżnić od innych guzów skórnych, a samo wyczucie guzka nie daje jasnych informacji o jego rodzaju, istotna jest bezzwłoczna konsultacja z lekarzem weterynarii w celu określenia charakteru zmiany. Warto pamiętać, że wyrycie na wczesnym etapie groźnych nowotworów skóry może w znacznym stopniu zwiększyć szanse na wyzdrowienie pupila.
Mastocytoma to guz złożony ze zdegenerowanych komórek tucznych (mastocytów). Komórki te stanowią element układu immunologicznego, przejmując ważne zadania obrony organizmu przed bakteriami, alergenami, toksynami, wirusami i innymi drobnoustrojami. W odpowiedzi na zagrożenie patogenami mogą gwałtownie reagować, uwalniając substancje o silnym działaniu obronnym. Jedną z głównych substancji wydzielanych przez mastocyty jest histamina. Odpowiedzialna jest m.in. za: świąd, obrzęk, zaczerwienienie skóry, ból głowy, podrażnienie śluzówki nosa czy niestrawność. Uwalnianie w nadmiernych ilościach histaminy i innych związków może prowadzić do ciężkiej reakcji alergicznej i przyczyniać się do powstania niebezpiecznych zmian w całym organizmie. Guzy z komórek tucznych najczęściej pojawiają się w warstwie skóry właściwej lub tkanki podskórnej.
Mastocytoma u psów należy do najczęściej diagnozowanych nowotworów skóry. Zasadniczo mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele. Najczęściej w pierwszym etapie guzy widoczne są na kończynach, tułowiu, głowie, szyi, czy w pachwinach. W kolejnym mogą wyłonić się w okolicach odbytu, na genitaliach. Sporadycznie występują również na błonach śluzowych (np. błonie śluzowej jamy ustnej lub pochwy), na moczowodach oraz w rdzeniu kręgowym. Oprócz zmian miejscowych mastocytoma może powodować zmiany ogólnoustrojowe, dotyczy to przede wszystkim narządów wewnętrznych: wątroby, śledziony, przewodu pokarmowego.
Podział choroby na stopnie zróżnicowania
Z punktu badań histologicznych mastocytomę można podzielić na trzy stopnie zróżnicowania:
Stopień I – najmniej złośliwy, z dobrze zróżnicowanymi guzami, o nieznacznej inwazyjności (wolno rosną) i niskim wskaźniku przerzutów. Ogólnie rzecz biorąc, w 85% przypadków kompletna resekcja takich guzów prowadzi do całkowitego wyleczenia.
Stopień II – mastocytoma z komórek o pośrednim zróżnicowaniu złośliwości histologicznej, umiejscowiona najczęściej w tkance podskórnej. Schorzenie wymaga dodatkowych badań, potrzebnych do określenia skali agresji mastocytomy, m.in.: antygenu Ki 67 (białko rdzeniowe, które jest tworzone przez dzielące się komórki tuczne) oraz mutacji c-kit ( receptor odpowiadający za regulację wzrostu, różnicowania i aktywacji komórek tucznych). W tym przypadku całkowicie usunięcie guza w zdrowej tkance, pod warunkiem, że żadne inne narządy (zwłaszcza węzły chłonne) nie są zaatakowane, daje dobre rokowanie.
Stopień III – mastocytoma o najwyższym stopniu złośliwości, dająca najgorsze rokowania. Guzy osiągają duże rozmiary, naciekają tkankę podskórną, naskórek, ich powierzchnia zazwyczaj jest owrzodzona. Niestety choroba jest niezwykle agresywna i szybko rozprzestrzenia się po całym organizmie. Cechuje się najkrótszym czasem przeżywalności po zabiegu chirurgicznym, w przeciwieństwie do czworonożnych pacjentów z guzami o niższym stopniu złośliwości. Warto pamiętać, że żaden z jednostkowych czynników nie określa jednoznacznie rokowania, należy uwzględnić cały obraz kliniczny chorego psa.
Guz widoczny na ciele pupila to jasny znak, że trzeba się udać do weterynarza, aby go zbadał!
Czym jest spowodowana mastocytoma u psów? Przegląd czynników ryzyka
Przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju guzów z komórek tucznych nie są jeszcze wystarczająco zbadane. Przypuszczalnie istotną rolę odgrywają odchylenia genetyczne, które w połączeniu z czynnikami środowiskowymi prowadzą do złośliwego zwyrodnienia komórek tucznych. Mutację w genie c-kit stwierdzono u około 30% czworonożnych pacjentów z mastocytomą. Wskazano również niektóre rasy psów, takie jak: bokser, golden retriever, beagle, labrador, rhodesian ridgeback, pies gończy, mops, foksterier, buldog, wyżeł weimarski, które częściej dotyka to schorzenie. Na szczęście ostatnie zestawienia pokazują, że zdecydowana większość tych przypadków dotyczy mniej złośliwej odmiany mastocytomy. Guzy są dobrze zróżnicowane, mają łagodny obraz kliniczny i korzystnie rokują. Inaczej przedstawia się sytuacja przedstawicieli rasy shar pei, u których mastocytomy są często słabe zróżnicowane, wykazują wysoki stopniu złośliwości, są znacznie bardziej agresywne.
Poza predyspozycjami genetycznymi, statystyki wskazują na częstsze diagnozowane mastocytomy u starszych psów, począwszy od ósmego roku życia. Jednak trzeba podkreślić, że mastocytoma może wystąpić u psa w każdym wieku. Rozpoznaje się ją nawet już u czteromiesięcznych młodych psów. Otuchy dodają badania potwierdzające zmniejszone ryzyko pojawienia się mastocytomy u niektórych ras. Wśród nich jest: shih tzu, maltańczyk, yorkshire terrier, chihuahua, jamnik, pudel miniaturowy.
Objawy mastocytomy u psów
Mastocytoma objawia się zróżnicowanymi zmianami skórnymi. W pierwszej odmianie guzy w większości występują w formie skórnych lub podskórnych zmian o średnicy do 4 cm. Są wyraźnie odgraniczone od otaczających tkanek, rosną dość wolno. Drugą odmianę stanowią słabo odznaczające się guzy, przybierające postać rozlanych obrzmiałych zmian skórnych o miękkiej strukturze, ze słabo odznaczającymi się granicami. Ten rodzaj mastocytomy cechuje szybki wzrost oraz tendencja do owrzodzeń. Niektóre guzy nie zmieniają swojej wielkości przez wiele tygodni, po pewnym czasie jednak zaczynają bardzo szybko zmieniać swój wygląd i rozprzestrzeniać się. Inne mastocytomy wykazują się agresywnością od samego początku.
W przypadku rozsianej lub ogólnoustrojowej mastocytomy najczęstszymi objawami są: uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, powiększenie wątroby, powiększenie śledziony. Tym objawom najczęściej towarzyszy: apatia, spadek masy ciała, zmniejszenie apetytu, wymioty, biegunka.
Niestety do objawów związanych z guzem pierwotnym oraz ogniskiem wtórnym często dołączają objawy kliniczne, będące następstwem destrukcyjnego działania substancji uwalnianych przez komórki tuczne. W konsekwencji występują przerzuty do narządów wewnętrznych, m.in. w okolicznych węzłów chłonnych, w śledzionie i wątrobie, rzadziej w płucach. Pojawiają się wrzody żołądka i owrzodzenie jelit, zazwyczaj w odcinku odźwiernikowym żołądka. Schorzenie wywołuje ból jamy brzusznej, biegunkę zmniejszenie łaknienia, krwiste wymioty i smoliste stolce. Sporadycznie
dochodzi do perforacji ściany przewodu pokarmowego.
Ponadto, na wskutek uwalniania przez mastocyty znacznej ilości heparyny, pojawiają się problemy z krzepliwością krwi oraz gojeniem się ran. W przypadku miejscowego krwawienia może dojść do trudności z zatamowaniem krwi. Kolejnym skutkiem destrukcyjnego oddziaływania mastocytomy jest cała gama objawów alergicznych o zróżnicowanym stopniu nasilenia: od miejscowej reakcji skórnej (obrzęk, swędzenie, pokrzywka) po wstrząs anafilaktyczny, który zagraża życiu pupila.
Jakie badania diagnostyczne przeprowadza weterynarz?
Przy rozpoznaniu mastocytomy przeprowadza się, oprócz ogólnego badania przez lekarza weterynarii, biopsję aspiracyjną cienkoigłową z nakłuciem guzka lub pobranie wycinka. Badanie histopatologiczne pobranego materiału umożliwia określenie stopnia złośliwości guza. Dzięki temu można ustalić tryb optymalnego postępowania terapeutycznego, zaplanować właściwe zabiegi, formę leczenia farmakologicznego i nakreślić rokowania. We wstępnym diagnozowaniu mastocytomy wykorzystuje się również badanie biochemiczne krwi i pełną morfologię krwi oraz ogólne badanie moczu. W pogłębionej diagnozie (przy przerzutach) wykonywane są: RTG narządów wewnętrznych, USG jamy brzusznej, badanie cytologiczne szpiku kostnego i okolicznych węzłów chłonnych, a także badanie cytologiczne wycinka z wątroby lub śledziony (opcjonalnie).
Strategie leczenia psów z mastocytomą
Dobór metody leczenia uzależniony jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, lokalizacji guza/ guzów, histopatologicznego stopnia złośliwości zmiany oraz ogólnego stanu zdrowia psa. Guzy z komórek tucznych stopnia I i II kwalifikuje się najczęściej do całkowitego usunięcia podczas zabiegu chirurgicznego. Całkowita resekcja mastocytomy wraz 2 cm marginesem z każdej strony zmiany oraz usunięcie 1 powięzi poniżej guza stanowi istotny czynnik w rokowaniach. Podczas operacji chirurg dąży do uzyskania jak najczystszych marginesów cięcia.
W niektórych przypadkach proces terapeutyczny po całkowitej resekcji mastocytomy wzmacniany jest dodatkowo chemioterapią lub naświetlaniem. Jeśli chodzi o słabo odznaczające się guzy, występujące na kończynach, w większości przypadków zaleca się radykalny zabieg chirurgiczny, tzn. amputację zajętej kończyny. Gdy guz nie może zostać usunięty ze względu na swoje umiejscowienie lub mamy do czynienia z mastocytomą III stopnia, wprowadzane jest leczenie adiuwantowe, czyli uzupełnienie leczenia chirurgicznego radioterapią i chemioterapią. Jeśli mastocytoma rozprzestrzeniła się, to wprowadzenie chemioterapii może poprawić funkcjonowanie psa i przedłużyć jego życie. Podobnie radioterapia, która przynosi efekty w postaci zmniejszenia wielkości poszczególnych guzów, może poprawić jakość życia czworonożnego pacjenta. Wykazano również, że takie leki jak prednizon mogą być z powodzeniem stosowane przed zabiegiem chirurgicznym, w celu zmniejszenia rozmiarów mastocytomy, co w konsekwencji umożliwia wykonanie operacji. W terapii psów, po usunięciu słabo zróżnicowanego guza z komórek tucznych, skuteczność wykazuje winblastyna, stosowana łącznie z prednizonem.
Bardzoczęsto w leczeniu mastocytomy niezbędna jest chemioterapia.
Życie z psem chorującym na mastocytomę
Choroba nowotworowa stanowi ogromne wyzwanie dla organizmu czworonożnego przyjaciela. Dotknięty mastocytomą pies musi radzić sobie z osłabieniem, złym samopoczuciem, bólem. Komórki nowotworowe wykorzystują głównie węglowodany jako źródło energii. Pozbawiają także organizm ważnych składników odżywczych i energii. Pupil traci na wadze, staje się apatyczny, osłabiony, wyczerpany. Ponieważ schorzenie ma znaczny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu, w zależności od przebiegu choroby w różnym stopniu zmienia zapotrzebowanie organizmu na poszczególne składniki pokarmowe. I w tym właśnie obszarze można skutecznie wspomóc proces terapeutyczny i polepszyć komfort życia naszego chorego pupila.
Stosując specjalną dietę w pewnym stopniu możemy ograniczyć negatywne konsekwencje mastocytomy, poprawić funkcjonowanie organizmu i zapobiec jego wyniszczaniu. Przygotowując posiłki dla chorego należy pamiętać o właściwych proporcjach poszczególnych składników żywieniowych. Trzeba zapewnić wysokoenergetyczne, bogate w tłuszcze i białka menu oraz wyeliminować z diety węglowodany. Udział białka w porcjach powinien wynosić 35-50%, tłuszczu 50-60%. Warto wzbogacić jadłospis o wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega 3 oraz glutaminę, argininę, leucynę, walinę. Ważne będą także suplementy mineralno-witaminowe – szczególnie z selenem i witaminami A, C, E. Można skorzystać z gotowej specjalnej karmy, m.in. dla psów: rekonwalescentów, wybrednych, wrażliwych lub z zaburzeniami przewodu pokarmowego.
Oprócz odpowiedniej diety bardzo istotnym elementem podczas terapii i rekonwalescencji jest zapewnienie właściwej opieki nad chorym w domu. Należy przestrzegać wszystkich wskazań lekarza weterynarii, w szczególności pory i dawkowania leków oraz doboru stopnia aktywności fizycznej. Należy uważnie obserwować stan skóry pupila, regularnie monitorować miejsce usunięcia mastocytomy i zgłaszać się na wyznaczone badania kontrolne. Staramy się również zapewnić pupilowi spokój i poczucie bezpieczeństwa.
Jak najlepiej wspierać pupila w chorobie?
Niestety mastocytomy, czyli guzy z komórek tucznych, nie posiadają charakterystycznego kształtu. Występują w wielu kształtach i rozmiarach oraz w dowolnej części ciała. Mogą być duże, małe, twarde, miękkie, a nawet owrzodzone. Z tego powodu istotne jest regularne badanie pupila podczas kontrolnych wizyt u weterynarza oraz zachowanie w tej kwestii stałej czujności na co dzień. Ponadto, biorąc pod uwagę, iż w zasadzie każdy guzek skóry może być mastocytomą, ważne jest, aby w momencie zauważenia jakichkolwiek zmian skórnych jak najszybciej zabrać psa do lekarza weterynarii.
Należy pamiętać, że mastocytomy należą do najczęstszych nowotworów złośliwych skóry u psów. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania nowotworu i stadium choroby oraz lokalizacji guza. Wychwycenie w porę zmiany o niskim stopniu złośliwości zwiększa szansę na całkowity powrót do zdrowia czworonożnego przyjaciela. Dlatego jeszcze raz warto podkreślić, że regularne badanie pod kątem nowych zmian skórnych jest najważniejszym środkiem zapobiegawczym w profilaktyce mastocytomy.
Zachowania odbiegające od normalnych lub specyficznych dla rasy, wieku lub płci psa nazywane są problemami behawioralnymi. Przyczyny takich problemów mogą mieć podłoże genetyczne, organiczne lub być spowodowane wpływami środowiskowymi. Kiedy opiekun psa nie jest w stanie sam poradzić sobie ze skomplikowanymi zaburzeniami w zachowaniu pupila. Może skorzystać z pomocy psiego behawiorysty, który dzięki zrozumieniu przyczyny i funkcji problematycznych zachowań pomaga w ich złagodzeniu lub wyeliminowaniu.
Niemiecki reżyser, aktor, humorysta Vicco von Bülow, znany również jak Loriot, nie bez powodu twierdził, że życie bez mopsa jest możliwe, ale całkowicie bezsensowne. W końcu to czarujący towarzysz o uroczym, wesołym i przyjaznym usposobieniu, którego dużym oczom i pomarszczonemu pyszczkowi trudno się oprzeć.
Psy rodzą się ślepe i musi minąć nawet dwa tygodnie, zanim po raz pierwszy otworzą oczy. I choć przez kolejne miesiące ich zmysł wzroku ulega znacznej poprawie, uznaje się, że w świecie kolorów to właśnie ludzie mają przewagę. Czy słusznie? Istnieje duża różnica między tym, jak widzi pies, a tym, jak my postrzegamy świat. Przez długi czas uważano, że psy są daltonistami. W rzeczywistości nie widzą określonego spektrum kolorów tak wyraźnie jak ludzie. W zamian dostrzegają jednak rzeczy, które pozostają ukryte przed naszym zmysłem wzroku.
