Świerzb u psa – jak rozpoznać i wyleczyć?

Data: 14 kwietnia 2021 (zakualizowano: 30 stycznia 2024)
Kategorie: Blog, Zdrowie psa,

Świerzb jest chorobą pasożytniczą o wysokim stopniu zaraźliwości. Schorzenie wywoływane jest przez świerzbowce. Podstawowym objawem związanym z inwazją świerzbowca jest bardzo silny świąd, który nie ma charakteru sezonowego. Pasożyt atakuje miedzy innymi ludzi oraz zwierzęta domowe, tj.: psy, koty, króliki, świnki morskie. Na zachorowanie najbardziej narażone są młode osobniki, chociaż choroba może przytrafić się w każdym wieku. Warto więc dowiedzieć się, jak chronić swojego pupila i siebie przed tym groźnym schorzeniem.

Spis treści

Zarażenie świerzbem

Świerzb u psa wywoływany jest przez dwa gatunki: świerzbowca drążącego -Sarcoptes scabiei var. canis oraz świerzbowca usznego- Otodectes cynotis. Do zarażenia dochodzi w trakcie bezpośredniego kontaktu z chorym czworonogiem lub poprzez kontakt z przedmiotami zarażonego psa, np.: legowiskiem, miską, zabawką. Poza żywicielem, w wilgotnym środowisku, pasożyt jest w stanie przeżyć nawet 2 miesiące, natomiast przeniesiony do suchego środowiska 10-14 dni. W przypadku świerzbowca drążącego, po zarażeniu samice bytują w powierzchniowej warstwie naskórka żywiciela, drążą w niej niewielkie korytarze, następnie składają w nich jaja.

W trakcie drążenia kieszonek i korytarzy odżywiają się naskórkiem oraz wysiękiem z uszkodzonych tkanek. Po wykluciu larwy świerzbowca przechodzą dwa stadia nimf i w ciągu 10-21dni osiągają dorosłą postać. Przez cały ten okres pasożytują na powierzchni skóry, drążąc kolejne korytarze. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż S. scabiei może atakować także innych żywicieli, np. ludzi. Jednak u człowieka, S. scabiei var. canis nie namnaża się, dlatego choroba zazwyczaj ustępuje zaraz po wyleczeniu psa.

Przedstawiciele świerzbowca usznego bytuje na powierzchni skóry ucha, Nakłuwa ją, powodując uszkodzenie naskórka i tworzenie się strupów. Podobnie jak świerzbowiec drążący, również ten
pasożyt żywi się zniszczonymi tkankami.

Jakie są objawy świerzbu u psa?

Choć świerzb u psa może wystąpić w każdym wieku, to najczęściej chorują na niego młode czworonogi. Zwłaszcza te niedożywione, z niską odpornością i przebywające w dużych skupiskach. Większą podatność na tę chorobę wykazują również starsze psy z obniżoną odpornością, czyli te u których schorzenia pogorszyły działanie układu immunologicznego. Odporność u psa znacząco zmniejsza się szczególnie w przebiegu nowotworów, układowej choroby tkanki łącznej (schorzenia reumatyczne), na skutek długotrwałego stresu oraz przewlekłego stanu zapalnego.
Objawy świerzbu pojawiają się zazwyczaj dosyć szybko, zaledwie kilka, kilkanaście dni po zarażeniu. Schorzenie osiąga swój kulminacyjny punkt na ogół w przeciągu 3-4 miesięcy.

Charakterystycznym objawem świerzbu u psa są zmiany skórne, zlokalizowane przede wszystkim na głowie, w okolicach pyska, małżowin usznych oraz na kończynach, brzuchu i klatce piersiowej, Z czasem zmiany mogą objąć większą powierzchnię ciała psa, wówczas dochodzi dodatkowo do osłabienia, wychudzenia oraz powiększenia węzłów chłonnych. W pierwszym etapie schorzenia występują wykwity skórne: rumień i grudki. Następnie dochodzi do zmian poświądowych w postaci: strupów, przeczosów, otarć, łysiejących miejsc i przerzedzeń włosa. W przewlekłych stanach pojawiają się zliszajowacenia, skóra staje zgrubiała, przebarwiona i opuchnięta.

Przez cały okres choroby pies odczuwa ból i pieczenie. Nadmierne drapanie prowadzi do urazów mechanicznych skóry i wtórnych stanów zapalnych. Symptomem charakterystycznym dla świerzbu usznego u psa jest zapalenie wewnętrznego przewodu słuchowego. Pojawia się także bezzapachowa, ciemnobrązowa wydzielina skórna. Pies intensywnie potrząsa głową. W zaawansowanym stadium choroby pies może gorzej słyszeć lub nawet całkowicie stracić słuch.

Świerzb u psa – rozpoznanie

Do rozpoznania inwazji świerzbowca S. scabiei potrzebna jest głęboka zeskrobina powierzchniowych warstw skóry. Zabieg ten może wykonać wyłącznie lekarz weterynarii. Niewskazane są próby samodzielnego diagnozowania oraz samoleczenia w warunkach domowych. Opóźnienie terapii może w znacznym stopniu wydłużyć powrót do zdrowia i prowadzić do poważniejszych następstw zdrowotnych u psa.

Materiał pobierany jest z miejsc predysponowanych do wystąpienia objawów klinicznych, czyli z okolic pyska, małżowin usznych, brzucha. Obecność świerzbowca lub jego jaj w zeskrobinie potwierdza rozpoznanie. Należy jednak wziąć pod uwagę, że brak obecności pasożyta w pobranym materiale nie wyklucza występowania świerzbu u badanego czworonoga. Inną metodą jest badanie tzw. odruchu uszno-kończynowego, który polega na obserwacji wywołanych u psa odruchów, w trakcie drażnienia małżowiny usznej. Diagnostykę można poszerzyć także o badanie serologiczne (polegające na wykrywaniu obecności swoistych przeciwciał w surowicy krwi) lub badanie histopatologiczne. Kolejnym sposobem diagnozowania tego schorzenia jest analiza objawów oraz obserwacja pozytywnej reakcji na podawane leki (ustąpienie objawów zakażenia po zastosowaniu terapii przeciwko świerzbowcom).

Jakie leczenie należy podjąć?

Leczenie świerzbu drążącego u psa nie jest prostą sprawą. Długość terapii zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Na ogół leczenie trwa od 4 do 6 tygodni. Pupil, u którego zdiagnozowano świerzb, powinien mieć podawane leki przeciw świerzbowcom, w postaci tabletek, preparatów spot – on lub iniekcji podskórnych. Terapia wzmacniana jest na ogół lekami przeciwświądowymi.

W przypadku wystąpienia stanu zapalnego skóry (infekcji bakteryjnej), konieczne jest podanie antybiotyku. W leczeniu świerzbu usznego stosowane są przede wszystkim maści lub kropli roztoczobójcze ( podawane bezpośrednio do kanału słuchowego). Podczas terapii ogromną rolę pełni właściwa higiena, obejmująca regularne oczyszczanie uszu psa z zalegającej wydzieliny. Właściciel zarażonego czworonoga powinien odkazić wszystkie przedmioty pupila oraz miejsca, w których on zazwyczaj przebywa.

Ważne: Wszystkie preparaty, wprowadzone w trakcie leczenia świerzbu, powinny być stosowane dokładnie zgodnie z zaleceniami weterynarza. Kwestia ta dotyczy również okresu trwania kuracji. Jeśli lekarz zaleci kontynuowane terapii nawet po ustąpieniu objawów, należy się dostosować do jego wskazań. Nagłe przerwanie leczenia może doprowadzić do nawrotu choroby.

Świerzb u psa – profilaktyka

Choć z pewnością nie da się wyeliminować wszystkich czynników sprzyjających inwazji świerzbowców u psa, warto jednak podjąć działania mające na celu zminimalizowanie zagrożenia. Profilaktyka w tym zakresie obejmuje uniemożliwianie pupilowi kontaktów z bezdomnymi psami, przestrzeganie harmonogramu szczepień oraz odrobaczania (preparat przeciwpasożytniczy zawiera substancje roztoczobójcze). Należy dbać o zdrową i zrównoważoną dietę, higienę pupila, czystość miejsc, w których przebywa.

Z roztoczami można również walczyć stosując aktywne składniki pochodzące z natury, ale ich skuteczność jest ograniczona. Niektórzy właściciele psów, jako ochronę przed pasożytami, polecają olejek z drzewa herbacianego, ekstrakty z cebuli i czosnku lub inne olejki eteryczne, takie jak lawendowy czy miętowy. Należy jednak pamiętać, że użycie tych preparatów możliwe jest wyłącznie po konsultacji z lekarzem weterynarii. Ponadto olejków eterycznych nie można stosować w postaci nierozcieńczonej. Podrażniają skórę i błony śluzowe, a w niektórych przypadkach mogą być nawet toksyczne dla pupila.

Świerzb u psa a zdrowie ludzi

Warto podkreślić, że świerzbowiec , choć rzadko, może być przenoszony z psa na ludzi. Dlatego ważne jest, aby właściciel zarażonego psa był świadomy tego ryzyka i podjął odpowiednie środki ostrożności.

Ta postać świerzbu przenoszona jest na człowieka poprzez bezpośredni kontakt z zakażonym czworonogiem . Objawia się silnym swędzeniem, szczególnie w obszarach, które miały kontakt z chorym pupilem ( najczęściej na dłoniach). Symptomy te ustępują, na ogół dość szybko, po zastosowaniu odpowiedniego leczenia.

Schorzeniu można zapobiegać przede wszystkim poprzez zachowanie właściwej higieny. Ważne jest regularne sprzątanie pomieszczeń, w których przebywa czworonożny przyjaciel, dezynfekcję jego akcesoriów, kompleksowe czyszczenie i wietrzenie legowiska (posłanie, koce, poduszki itp.). Do dezynfekcji należy używać wyłącznie sprawdzonych nowoczesnych środków przeznaczonych do celów weterynaryjnych oraz zoohigienicznych, które są bezpieczne dla ludzi i zwierząt. Warto również wziąć pod uwagę skuteczną i szybką dezynfekcję, polegającą na rozpylaniu suchej mgły środka dezynfekującego , czyli tzw. zamgławianie. Procedura ta ułatwia dotarcie aerozolu do wszystkich, nawet najbardziej niedostępnych miejsc, co wpływa na zwiększenie jego skuteczności.

Świerzb – wpływ choroby na zachowanie i samopoczucie psa

Tak jak u ludzi, tak i u psów samopoczucie wpływa w dużym stopniu na zachowanie. Dlatego warto pamiętać, że zdrowie pupila powiązane jest również z jego nastrojem, postawą i usposobieniem. Psy komunikują się poprzez mowę ciała, zróżnicowane sygnały głosowe oraz mimikę. Jeśli czworonożny przyjaciel czuje się dobrze, widać to wyraźnie w jego zachowaniu. Jest wtedy zrelaksowany, pewny siebie, wykazuje ciekawość i chęć do zabawy, macha ogonem, ma apetyt, a podczas odpoczynku leży spokojnie na boku lub przewraca się na grzbiet. Jeśli jednak stan zdrowia podopiecznego ulega pogorszeniu, pojawiają się symptomy złego samopoczucia.

W przypadku świerzbu, uporczywe swędzenie oraz uszkodzenia skóry (ranki) wywołują duży dyskomfort. Na ogół prowadzi do zmian w zachowaniu psa, takich jak: rozdrażnienie, niepokój, wrażliwość na dotyk (skóra jest mocno unerwiona), apatia, niechęć do zabaw, brak zainteresowania otoczeniem. System nerwowy czworonoga jest ciągle napięty, dlatego chory łatwo się denerwuje, znika także radość życia. Aby właściwie zadbać o czworonożnego przyjaciela w tym okresie, należy zapewnić mu więcej przestrzeni i więcej spokoju. Warto, w miarę możliwości, zredukować hałas oraz dźwięki, które mogą go stresować. Istotną rolę w rekonwalescencji ogrywa również dotyk, który jest szczególnie ważny dla zdrowia psychicznego.

Przy skrupulatnym stosowaniu zaleceń lekarza weterynarii możemy, rozprowadzając maści lub inne preparaty, delikatnie masować skórę w sposób, który nie powoduje bólu, a dostarcza przyjemności. Głaskanie uspokaja i przynosi ulgę, działa relaksująco, pomaga w rozluźnieniu mięśni, obniża poziom stresu i napięcia. Ponadto stanowi sygnał troski, miłości i akceptacji, czyli doznań, które mają pozytywny wpływ na proces terapeutyczny.